مالیات دستگاههای ATM یکی از مسائل مهم در نظام مالیاتی است که بهطور مستقیم با سیستم بانکی و مالی کشورها مرتبط میشود. دستگاههای خودپرداز یا ATM بهعنوان یکی از ابزارهای اساسی ارائه خدمات بانکی به مشتریان، در تمامی دنیا نقشی کلیدی ایفا میکنند. این دستگاهها نه تنها خدمات برداشت وجه و انتقال پول را فراهم میکنند، بلکه کارمزدهایی نیز از مشتریان دریافت میکنند که این درآمدها تحت نظارت و قوانین مالیاتی قرار دارد. در بسیاری از کشورها، مالیات دستگاههای ATM بیشتر بهصورت غیرمستقیم از طریق کارمزدهای دریافتی یا مالیات بر ارزش افزوده برای خدمات بانکی اعمال میشود.
در ایران نیز، بانکها و موسسات مالی که از دستگاههای ATM استفاده میکنند، باید طبق قوانین مالیاتی بهطور صحیح مالیاتهای مربوطه را محاسبه و پرداخت کنند. این مالیاتها میتوانند شامل مالیات بر درآمد حاصل از کارمزد تراکنشها، مالیات بر اجاره دستگاهها یا حتی مالیات بر ارزش افزوده برای خدمات ارائهشده از طریق این دستگاهها باشند. بنابراین، آگاهی از نحوه محاسبه و پرداخت این مالیاتها برای صاحبان دستگاههای ATM و کاربران این دستگاهها از اهمیت ویژهای برخوردار است.

دستگاههای ATM تحت عنوان مالیات بر خدمات مالی و بانکداری قرار میگیرد.
مالیات دستگاه ATM چیست؟
مالیات دستگاه ATM یکی از موضوعات مالیاتی است که بهطور خاص برای صاحبان و بهرهبرداران این دستگاهها در برخی از کشورها اعمال میشود. در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، دستگاههای خودپرداز بهعنوان یک وسیله برای ارائه خدمات بانکی و مالی شناخته میشوند و معمولا بهطور مستقیم مشمول مالیات نمیشوند، بلکه مالیات مربوط به فعالیتها و خدماتی است که از طریق این دستگاهها ارائه میشود.
بهطور کلی، مالیات دستگاههای ATM تحت عنوان مالیات بر خدمات مالی و بانکداری قرار میگیرد. این مالیات معمولا بهصورت غیرمستقیم از طریق کارمزدهایی که کاربران برای برداشت وجه یا انجام دیگر عملیات بانکی پرداخت میکنند، محاسبه و اخذ میشود. این کارمزدها ممکن است توسط بانکها یا شرکتهایی که دستگاهها را مدیریت میکنند، تعیین شود و بهعنوان درآمد برای تأمین هزینههای نگهداری و عملکرد دستگاهها استفاده گردد.
همچنین، در صورتی که بانکها یا شرکتهای خصوصی در حال بهرهبرداری از دستگاههای ATM هستند، ممکن است مشمول مالیات بر درآمد شوند. در این شرایط، بانک یا شرکت موظف به پرداخت مالیات بر اساس درآمدی است که از فعالیت دستگاهها بهدست میآید. در برخی موارد، ممکن است این دستگاهها مشمول مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نیز باشند، بهخصوص اگر خدماتی که از طریق آنها ارائه میشود، تحت قوانین مالیاتی VAT قرار گیرند.
نحوه محاسبه مالیات ATM
نحوه محاسبه مالیات دستگاه ATM در ایران بهطور مستقیم به نوع خدمات و عملیات انجام شده از طریق این دستگاهها بستگی دارد. دستگاههای خودپرداز یا ATM که توسط بانکها یا شرکتهای خصوصی برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان مورد استفاده قرار میگیرند، خود مشمول مالیات خاصی نیستند، اما خدماتی که از طریق این دستگاهها انجام میشود، میتواند مشمول مالیاتهای مختلفی باشد. در ادامه، به نحوه محاسبه مالیات مرتبط با خدمات ATM پرداخته میشود.

نحوه محاسبه مالیات در دستگاه خودپرداز
مالیات بر درآمد بانک ها و موسسات مالی
یکی از مهمترین مالیاتهای مربوط به دستگاههای ATM، مالیات بر درآمد است. بانکها و موسسات مالی که دستگاههای خودپرداز را برای انجام خدمات مختلف مانند برداشت وجه، انتقال وجه، پرداخت صورتحسابها و سایر خدمات ارائه میدهند، ممکن است مشمول مالیات بر درآمد شوند. در این حالت، درآمد حاصل از کارمزدهایی که از مشتریان بابت انجام تراکنشهای بانکی از طریق دستگاههای ATM دریافت میشود، بهعنوان درآمد برای بانکها محاسبه شده و بر اساس نرخهای مالیاتی مربوطه مشمول مالیات میگردد.
برای محاسبه مالیات بر درآمد، ابتدا باید کل درآمد حاصل از خدمات ATM در یک دوره زمانی معین (مثلاً یک سال مالی) محاسبه شود. سپس، مالیات مربوط به آن درآمد با استفاده از نرخهای مالیاتی که برای درآمدهای تجاری بانکها و موسسات مالی تعیین شده است، محاسبه میشود. این نرخها ممکن است بسته به میزان درآمد و قوانین مالیاتی کشور متفاوت باشد.
مالیات بر ارزش افزوده (VAT)
اگر خدماتی که از طریق دستگاههای ATM ارائه میشود، مشمول مالیات بر ارزش افزوده (VAT) باشد، بانکها یا موسسات مالی باید این مالیات را نیز پرداخت کنند. برای مثال، در صورتی که خدمات ارائهشده از طریق ATM بهعنوان خدمات مالی مشمول VAT شناخته شوند، بانکها موظف به دریافت و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بر اساس نرخ مشخص شده در قوانین مالیاتی خواهند بود.
در این حالت، برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، باید ارزش خدمات انجام شده از طریق دستگاههای ATM مشخص شود. این ارزش معمولا معادل کارمزد دریافتی از مشتریان برای هر تراکنش است. سپس، درصد VAT (که در ایران معمولا 9% است) به این مبلغ اعمال میشود. به عنوان مثال، اگر یک تراکنش با کارمزد 1000 تومان انجام شود، مالیات بر ارزش افزوده آن 90 تومان خواهد بود.
مالیات های مرتبط با اجاره و مالکیت دستگاه های ATM
دستگاههای ATM معمولا در مکانهایی مانند شعب بانکها، فروشگاهها یا مجتمعهای تجاری نصب میشوند. اگر این دستگاهها توسط یک مؤسسه مالی اجاره شوند، اجارهبها ممکن است مشمول مالیات بر اجاره باشد. در این صورت، مالیات بر اجاره دستگاههای ATM باید بر اساس نرخهای تعیین شده در قانون مالیات بر اجاره محاسبه و پرداخت شود. این اجاره معمولا توسط بانکها یا شرکتهای خدمات مالی دریافت میشود.

اجاره دستگاه های خودپرداز توسط موسسات
مالیاتهای دیگر (جریمهها و تاخیر در پرداخت)
در صورتی که موسسات مالی نتوانند بهموقع مالیاتهای مربوط به دستگاههای ATM را پرداخت کنند، ممکن است مشمول جریمههای تاخیر در پرداخت مالیات شوند. این جریمهها معمولا بهعنوان درصدی از مبلغ مالیات تعیینشده به مبلغ نهایی اضافه میشود.
الزامات قانونی صاحبان دستگاه ATM
الزامات قانونی صاحبان دستگاههای ATM در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، به منظور رعایت اصول امنیتی، شفافیت مالی، و پیشگیری از تخلفات مالی، بسیار اهمیت دارد. این الزامات برای حفظ حقوق کاربران و جلوگیری از سوء استفادههای احتمالی در عملیات بانکی و مالی طراحی شدهاند. در این مقاله، به بررسی الزامات قانونی صاحبان دستگاههای ATM در ایران پرداخته میشود.
رعایت استانداردهای امنیتی
یکی از مهمترین الزامات قانونی برای صاحبان دستگاههای ATM، رعایت استانداردهای امنیتی است. این استانداردها شامل مواردی مانند جلوگیری از سرقت اطلاعات کارتهای بانکی، استفاده از سیستمهای رمزنگاری برای تراکنشها، و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به دادههای حساس کاربران است. دستگاههای ATM باید مجهز به سیستمهای امنیتی پیشرفتهای همچون دوربین های مداربسته، سیستمهای تشخیص جعل کارت و کد گذاری تراکنشها باشند تا از هرگونه سوءاستفاده یا سرقت اطلاعات جلوگیری کنند.
رعایت مقررات حفاظت از داده ها
صاحبان دستگاههای ATM باید قوانین مربوط به حفاظت از دادهها را رعایت کنند. طبق قوانین بینالمللی و محلی مانند قانون حفاظت از دادههای شخصی GDPR در سطح جهانی و قوانین مشابه در ایرا)، اطلاعات کاربران که از طریق دستگاههای ATM جمع آوری میشود، باید محافظت شده و از افشای غیرمجاز آن جلوگیری شود. این اطلاعات شامل شماره کارت بانکی، رمز عبور و سایر اطلاعات حساس است که باید در شرایط ایمن ذخیره و پردازش شود.
مطابقت با قوانین مالیاتی
صاحبان دستگاههای ATM باید مالیاتهای مرتبط با این دستگاهها را بهدرستی محاسبه و پرداخت کنند. این مالیاتها ممکن است شامل مالیات بر درآمد حاصل از کارمزد تراکنشها، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) برای خدمات بانکی ارائهشده از طریق دستگاههای ATM، و مالیات بر اجاره دستگاهها باشد. بر اساس قوانین مالیاتی، اگر یک مؤسسه مالی یا بانک از طریق دستگاههای ATM کارمزد دریافت کند، موظف به گزارش و پرداخت این مالیاتها به سازمان امور مالیاتی است.
رعایت استانداردهای عملکرد دستگاه ها
دستگاههای ATM باید از نظر عملکرد و فنی با استانداردهای عملکرد صحیح مطابقت داشته باشند. این بدین معنی است که دستگاهها باید بهطور منظم سرویس شوند و در صورت بروز خرابی یا نقص فنی، در اسرع وقت تعمیر شوند. عدم رعایت این استانداردها میتواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای مشتریان و تخلفات مالیاتی شود. علاوه بر این، دستگاههای ATM باید بهطور مداوم بررسی شوند تا از عدم دسترسی غیرمجاز به آنها توسط افراد غیرمجاز اطمینان حاصل شود.
شفافیت در اطلاع رسانی به مشتریان
یکی دیگر از الزامات قانونی، اطلاعرسانی شفاف به کاربران است. صاحبان دستگاههای ATM باید به مشتریان خود در مورد کارمزدهای دریافتشده از هر تراکنش، محدودیتهای برداشت و دیگر اطلاعات مربوط به استفاده از دستگاهها اطلاع دهند. همچنین، لازم است شرایط و ضوابط استفاده از دستگاههای ATM بهطور واضح و روشن در اختیار مشتریان قرار گیرد تا از بروز مشکلات حقوقی و شکایات جلوگیری شود.
رعایت قوانین ضد پولشویی
صاحبان دستگاههای ATM باید مطابق با قوانین ضد پولشویی و پیشگیری از تامین مالی تروریسم عمل کنند. این به این معنا است که باید نظارت دقیقی بر تراکنشها داشته باشند و در صورت مشاهده تراکنشهای مشکوک، آنها را به مراجع ذیصلاح گزارش دهند. این قانون بهویژه برای دستگاههای ATM در مکانهای عمومی که ممکن است افراد مختلف از آن استفاده کنند، اهمیت دارد. نظارت بر تراکنشها و شفاف سازی روندهای مالی از طریق دستگاههای خودپرداز، یکی از الزامات کلیدی این بخش است.
نصب و نگهداری دستگاهها مطابق با مقررات بانک مرکزی
صاحبان دستگاههای ATM موظف هستند که دستگاهها را طبق مقررات بانک مرکزی نصب و نگهداری کنند. این مقررات شامل مواردی مانند استانداردهای امنیتی، نحوه نظارت بر تراکنشها، و الزامات فنی مربوط به نگهداری و تعمیر دستگاهها است. بانک مرکزی به طور مرتب دستگاهها را مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهد تا از رعایت مقررات اطمینان حاصل کند.
ایجاد دسترسی مناسب برای افراد با معلولیت
یکی دیگر از الزامات قانونی برای دستگاههای ATM، ایجاد دسترسی مناسب برای افراد با معلولیت است. این به معنای تجهیز دستگاهها به امکاناتی است که استفاده از آنها را برای افراد کمبینا یا ناتوان در حرکت آسانتر کند، مانند سیستمهای صوتی یا صفحهنمایشهای قابل تنظیم.